The Kimono in japanese culture : from dress to the symbol of "japaneseness"

Kimono to jedna z najbardziej rozpoznawalnych form komunikujących jednoznacznie przynależność do japońskiego kręgu kulturowego. Nazywane jest strojem tradycyjnym, ubiorem narodowym, a także symbolem „japońskości”. Badania przeprowadzone w Kioto oraz Tokio wykazały, iż jest ono bez wątpienia zwierciadłem kultury, w której powstało. Dotyczy to nie tylko samej formy i ornamentu będących zbiorem zakodowanych znaczeń symbolicznych, lecz również sposobu, w jaki kimono powstaje, jak jest noszone, związanych z tym zachowań kulturowych a także roli społecznej, jaką odgrywa. Szczególnie trudnym okresem dla kimona był okres Meiji (1868-1912). Poprzez podział ubioru na „japoński” wafuku oraz „zachodni” yōfuku kimono stało się narzędziem do podkreślania różnicy między tym, co zachodnie, i tym, co japońskie. W ten sposób przerodziło się w instrument wykorzystywany do wzmocnienia tożsamości narodowej, przywoływany w dyskusjach o unikatowości kultury japońskiej. Oprócz wyżej wymienionych aspektów musimy pamiętać przede wszystkim o tym, iż kimono to dzieło sztuki „do noszenia”, reprezentujące tradycyjne rzemiosło artystyczne kōgei. Stanowi ono ważne dziedzictwo kulturowe zarówno jako część życia codziennego, artefakt w przestrzeni muzealnej, jak i źródło inspiracji dla japońskich i zachodnich artystów. Celem artykułu jest ukazanie kimona jako integralnej części kultury japońskiej z jednoczesnym uwzględnieniem jego wartości artystycznej, próba dekodowania znaczenia tej formy ubioru jako symbolu „japońskości” i refleksja nad obecnością „przeszłości” w „teraźniejszości”.The kimono stands out as one of the most recognizable forms that clearly communicates Japanese cultural affiliation. It is called a traditional costume, a national costume, and a symbol of “Japaneseness”. My research in Kyoto and Tokyo has shown that the kimono clearly serves as a mirror of the culture from which it originates. This includes its form and decoration, craftsmanship in its making, how it is worn, the cultural norms associated with it, and the social role it fulfills. Selected aspects are discussed using the example of women’s kimonos, taking into account the historical perspective. It provides valuable insights into cultural patterns and social interactions characteristic of Japanese culture. The article highlights the fact that the kimono is a work of art “to be worn”, representing traditional Japanese craftsmanship of kōgei. It is an important cultural heritage, an object of daily life, a cherished artifact in museum exhibitions, and a source of inspiration for Japanese and Western artists. However, we must remember that during the Meiji period (1868-1912) it became a tool for reinforcing national identity, invoked in discussions about the uniqueness of Japanese culture. The aim of this article is to emphasize the kimono as an integral part of Japanese culture, taking into account its artistic significance, the meaning of this form of dress as a symbol of “Japaneseness”, and a reflection on the interplay between the present and the past